Maagzweren

Maagzweren komen veel voor bij paarden, ongeveer de helft van alle paarden heeft maagzweren. Bij sport- en renpaarden ligt dit percentage nog een stuk hoger. De klachten zijn soms wat onduidelijk, gapen, knarsetanden, milde koliek, pijnuitingen bij het aansingelen of vermageren zijn allemaal verschijnselen die bij maagzweren gezien worden.

Het maagdarmkanaal van een paard kent een hele andere opbouw dan die van bijvoorbeeld een mens. De maag van een paard bestaat uit twee delen: een bovenste, klierarm deel en een onderste, klierrijk deel. Het maagzuur wordt geproduceerd in het onderste deel, de cellen in dit deel van de maag worden dan ook beter beschermd tegen het zuur. Het bovenste deel bestaat uit hetzelfde slijmvlies als de slokdarm, dit kan dus niet goed tegen maagzuur.

Omdat een paard van nature bijna de gehele dag door eet, is de maag erop ingericht om continue gevuld te blijven met ruwvoer. Het zure maagsap wordt dan opgenomen in deze ruwvoerprop waardoor het de maagwand niet kan beschadigen. Als de maag te leeg wordt en vooral als het paard dan ook nog gaat bewegen, kan het maagzuur wel tegen de wand klotsen en zo maagzweren veroorzaken.

Maar er zijn meer factoren die de hoeveelheid maagsap en de zuurtegraad daarvan beïnvloeden. In tegenstelling tot de mens produceert het paard continue maagzuur, maar het paard maakt alleen speeksel aan als hij kauwt. Speeksel neutraliseert het maagzuur, dit is een tweede reden waarom het paard idealiter de gehele dag toegang moet hebben tot ruwvoer. Door het kauwen wordt er veel neutraliserend speeksel gemaakt en de maag blijft gevuld met een ruwvoerprop. Ook stress door bijvoorbeeld training of verhuizing heeft invloed, hierdoor wordt de doorbloeding van het slijmvlies van het maagdarmkanaal verminderd waardoor er sneller maagzweren kunnen ontstaan. Bepaalde medicijnen zoals pijnstillers en corticosteroïden kunnen maagzweren in de hand werken.

Om de diagnose maagzweren te kunnen stellen kan een scopie van de maag worden gemaakt. Daarbij kan er gekeken worden of er sprake is van maagzweren, hoe uitgebreid deze zijn en waar ze zich bevinden in de maag. Voor de scopie moet het paard 12 tot 24 uur vasten en 6 uur dorsten. Een tweede mogelijkheid is om het effect van de behandeling met omeprazol te evalueren. Bij maagzweren wordt vaak verbetering gezien binnen een week na het starten van de medicijnen. Kanttekening hierbij is dat niet alle paarden zo snel en duidelijk reageren op de medicijnen, vooral als het zweren in het onderste, klierrijke deel van de maag betreffen. Als er duidelijke verbetering gezien wordt is het belangrijk de therapie langer door te zetten, binnen één week zijn maagzweren helaas niet genezen.

De behandeling van maagzweren bestaat uit het geven van medicijnen en het optimaliseren van het management. Het belangrijkste medicijn is omeprazol, dit kan door middel van een injector éénmaal daags in de mond worden ingegeven. Omeprazol remt de aanmaak van maagzuur waardoor de zweer kans krijgt te genezen. Het is belangrijk de omeprazole voldoende lang te geven èn om de dosering rustig af te bouwen. Er is bij omeprazole namelijk sprake van een rebound effect: op het moment dat de toediening van omeprazole stopt wordt er juist meer maagzuur aangemaakt dan voorheen. Geef omeprazol idealiter 30-40 minuten voor de ruwvoergift, zo wordt het beter opgenomen. Een ander veelgebruikt medicijn is sucralfaat, dit geeft een beschermlaagje in de maag wat vooral bij zweren in het klierrijke deel effectief is. Verschillende supplementen met bijvoorbeeld lecithine-pectine of duindoornbessen kunnen gebruikt worden aan het einde van de therapie of om herhaling te voorkomen. Luzerne bevat een stof die het maagzuur neutraliseert en kan dus goed passen in het dieet van een paard met zweren. Kies wel voor een zachte variant met niet teveel harde stengels. Ook plantaardige olie draagt positief bij aan het herstel en het voorkomen van maagzweren.

Het is zeer belangrijk om het management te optimaliseren om zo herhaling te voorkomen en het herstel te bevorderen. Vooral bij zweren in het klierarme deel van de maag maakt dit een groot verschil. Zorg voor een (vrijwel) continue beschikbaarheid van ruwvoer en water. Uit onderzoek is gebleken dat paarden die een deel van de dag geen beschikking hebben over drinkwater, een veel grotere kans hebben op het ontwikkelen van maagzweren. Beperk de hoeveelheid krachtvoer, zorg dat het paard geen krachtvoer krijgt op een lege maag en laat het paard niet werken/bewegen op een lege maag. Vergeet ook niet om de hoeveelheid stress voor het paard te minimaliseren en jaarlijks in het najaar te ontwormen tegen horzellarven.