Niesziekte bij de kat

Niesziekte

Niesziekte is een veel voorkomende aandoening van de voorste luchtwegen bij de kat. Symptomen van niesziekte zijn onder andere niezen, neusuitvloeiing, vieze/ontstoken ogen en sloomheid. Bij het ontstaan van niesziekte spelen verschillende verwekkers een rol, daarnaast zijn huisvesting, klimaat en verzorging van belang. Vanwege de multifactoriële aard van de ziekte wordt daarom vaak gesproken over het niesziektecomplex.

Ontstaan

De belangrijkste verwekkers van niesziekte zijn het herpesvirus (FHV, ook wel rhinotracheïtisvirus genoemd), calicivirus (FCV), de bacteriën Bordetella en Chlamydia. Van de verschillende virussen bestaan ook weer een groot aantal stammen. Door de weerstandsvermindering als gevolg van de virusinfectie komt er vaak secundair een bacteriële infectie overheen.

Virussen worden overgedragen door direct contact met slijmvlies, speeksel of oogvocht of via de lucht (door het niezen). Virusdeeltjes kunnen ongeveer een week overleven in de omgeving, en op die manier ook via kleding, voerbakken en andere voorwerpen overgedragen worden. Het risico op infectie is groter op plekken waar veel katten dicht op elkaar zitten, zoals in een pension, cattery of asiel.

Katten van alle leeftijden zijn gevoelig, maar de ziekteverschijnselen zijn meestal het ernstigst bij jonge dieren of dieren met verminderde weerstand (door bijvoorbeeld infectie met FeLV of FIV of door behandeling met corticosteroïden). Het grootste risico lopen dan ook kittens, oudere katten en niet-gevaccineerde dieren.

Veel katten die herstellen van niesziekte worden zogenaamde ‘dragers’. Een kat die drager is van niesziekte toont zelf niet ziek, maar scheidt wel virusdeeltjes uit in het speeksel, traanvocht en neusvocht en is daarmee een bron van infectie voor andere katten. Dragers van het herpesvirus scheiden het virus intermitterend uit, vergelijkbaar met koortslip bij de mens. Uitscheiding volgt vaak op periodes van stress, zoals bijvoorbeeld een verblijf in een pension, en veroorzaakt mogelijk enig recidief van niesziekte symptomen zoals niezen en neusuitvloeiing bij de drager zelf. Katten die eenmaal drager zijn van het herpesvirus blijven dat de rest van hun leven.

Verschijnselen

De verschijnselen kunnen variëren afhankelijk van de leeftijd, de weerstand van het dier en de verwekker. Het kan beperkt blijven tot niezen, waterige of pussige oog- en neusuitvloeiing en/of wat hoesten. Bij verslechtering kan de kat echter koorts, verminderde eetlust en complicaties zoals een longontsteking krijgen. Soms ontstaan er zweren in de bek.

Met medicijnen is niesziekte wel te genezen, maar sommige katten kunnen er chronische milde verschijnselen aan overhouden. Bij katten die drager zijn kunnen de ziekteverschijnselen tot uiting komen tijdens periodes van verminderde weerstand.

Diagnose

In verreweg de meeste gevallen zal de waarschijnlijkheidsdiagnose niesziekte gesteld worden op basis van het verhaal, de verschijnselen en het lichamelijk onderzoek. In een aantal hardnekkige gevallen kan het nodig zijn aanvullend onderzoek te doen zoals een neus-/oogswab voor kweken, bloedonderzoek en röntgenfoto’s. Bij langdurige infecties is het belangrijk om tevens te testen op andere onderliggende ziektes, zoals FeLV en FIV.

Behandeling

Helaas zijn er tot op heden nog geen medicijnen beschikbaar om deze virussen te bestrijden, zodat de behandeling met name ondersteunend zal zijn. Dit houdt in dat er antibiotica gegeven kan worden om (secundaire) bacteriële infecties te bestrijden, soms alleen in de vorm van een oogzalf voor lokale behandeling. Tevens kunnen er neusdruppels worden ingezet om de neusuitvloeiing op te lossen, zodat de kat makkelijker kan ademhalen. Omdat katten met niesziekte vaak een slechte eetlust hebben is het van belang om ze een licht opgewarmde, aantrekkelijk ruikende en smakelijke voeding te geven. Het kan soms nodig zijn om vloeibare dwangvoeding te geven met behulp van een spuit, maar dat moet wel voorzichtig gebeuren. Ernstig zieke katten moeten soms worden opgenomen voor een infuus en om te worden gevoerd met een sonde.

Bij zeer hardnekkige, chronische gevallen kunnen zogenaamde immunomodulatoren gegeven worden. Interferon, een middel dat interfereert met de vermenigvuldiging van virussen, staat de laatste tijd nogal in de belangstelling bij de behandeling van veel virale infecties. Helaas is er tot op heden nog maar weinig succes met het gebruik van dit product bij de behandeling van FHV en/of FCV infecties. Acyclovir, een medicijn dat bij herpesvirus infecties bij mensen gebruikt wordt, blijkt niet goed te werken bij een FHV infectie.

Preventie

Preventie van verspreiding van de infectie in een omgeving waar meerdere katten leven vereist een speciale verpleging van de geïnfecteerde katten. De geïnfecteerde kat moet worden geïsoleerd van de andere katten, bijvoorbeeld in een aparte kamer in huis, waar deze kat verpleegd kan worden zonder het risico te lopen dat de infectie zich verspreidt naar de overige katten in huis. Aparte voerbakjes en een aparte kattenbak moeten worden gebruikt voor deze kat. Deze moeten worden ontsmet met een desinfecterend middel dat afdoende werkt tegen het virus, maar wel veilig is voor de kat. In een cattery moet één persoon de zieke kat verzorgen en deze persoon moet zijn gezicht en handen desinfecteren alvorens de ruimte te verlaten waar de zieke kat is gehuisvest. Tevens moet er bij de verpleging van de zieke kat overkleding gedragen worden, die in de verpleegruimte achterblijft. Als er slechts één persoon is voor de verzorging van alle katten in een huishouden, dan moet de zieke kat als laatste gehanteerd worden.

Vaccinatie

Hoewel vaccinatie tegen niesziekte geen 100% bescherming geeft, is het toch aan te raden tegen deze ziekte te vaccineren. Deze vaccinaties stimuleren het immuunsysteem in de afweer tegen een infectie en beschermen de kat tegen het ontwikkelen van de ziekte. Katten die wel gevaccineerd zijn tegen niesziekte krijgen hooguit een milde vorm van niesziekte. De kans op bijkomende complicaties (zoals bronchitis en longontsteking) is dan aanzienlijk kleiner. Een aantal pensions stellen tegenwoordig de extra vaccinatie tegen Bordetella verplicht (neusdruppel).