Gingivitis-stomatitis-pharyngitis complex
Regelmatig worden katten aangeboden met chronische en steeds terugkerende slijmvliesontstekingen in de bek. Het complex bestaat uit 3 aandoeningen die apart of gezamenlijk op kunnen treden:
- Gingivitis of tandvleesontsteking
Bij gingivitis is het tandvlees gezwollen, rood en bloedt gemakkelijk. Deze ontsteking verspreidt een onaangename geur waardoor de kat erg uit de bek kan stinken. Als gevolg van de ontsteking kan het tandvlees zich terugtrekken waardoor de tandhals en wortels zichtbaar worden. Wanneer de ontsteking zo uitgebreid is dat ook het onderliggende bot ontstoken raakt is er sprake van parodontitis.
- Stomatitis of ontsteking van het wangslijmvlies
Als gevolg van tandsteen kan het slijmvlies van de wang ontstoken raken. Dit gebeurt met name ter hoogte van de elementen waar tandsteen het snelst ontstaat, zoals de grote kiezen. De stomatitis bij het gingivitis-stomatitis-pharyngitis-complex blijft niet bij een kleine lokale ontsteking ter hoogte van een tand. De ontsteking kan zich over een groot deel van het slijmvlies van de wang uitbreiden tot achter in de mondholte. Het slijmvlies is rood, gezwollen en bloedt makkelijk.
- Pharyngitis of ontsteking van mond- en keelholte
Met name het zachte gehemelte en de slijmvliesomslag van boven- naar onderkaak achter in de bek kunnen enorm ontstoken raken. Dit proces is erg pijnlijk voor de kat en ze zullen dan ook vaak stoppen met eten. Deze ernstige ontsteking van de mondholte wordt ook wel faucitis genoemd.
Symptomen
Deze aandoening komt voor op alle leeftijden. Vaak beginnen de problemen al op jonge leeftijd (jonger dan twee jaar) maar de meeste problemen worden gezien bij katten van middelbare leeftijd (7-8 jaar).
Vaak hebben deze dieren al langer vage klachten. De eerste verschijnselen blijven regelmatig onopgemerkt, aangezien in dit stadium de meeste katten nog gewoon dooreten. Pas als er sprake is van een slecht ruikende adem en/of als de katten hard voedsel weigeren, valt de eigenaar iets op. De katten kwijlen vaak en kunnen overdreven kauwen aan één kant van de bek. Pijn kan zich uiten door plotseling schreeuwen en weg lopen bij de voerbak, wrijven en krabben aan de kop of bek of met de kop over de grond schuren. Wanneer je voorzichtig de bek opent of de lippen omhoog trekt zie je een vuurrood en soms bloedend tandvlees.
Oorzaken
Er zijn een aantal redenen waardoor katten problemen met hun bek kunnen krijgen.
Oorzaken kunnen zijn:
- Tandplak en tandsteen
- Afgebroken tanden en kiezen (eventuele wortelresten)
- Tandhalslaesies
- Verminderde weerstand door bijvoorbeeld een virusziekte als kattenaids (FIV), leukemie (FeLV) en Calicivirus
- Nierproblemen
- Voedselovergevoeligheid
- Atopie (allergie)
- Idiopathisch (dat wil zeggen dat er geen oorzaak aan te wijzen is)
Diagnose
De diagnose gingivitis-stomatitis-pharyngitis-complex wordt gesteld door een inspectie van de mondholte. Omdat de behandeling afhankelijk is van de onderliggende oorzaak is aanvullend onderzoek vaak noodzakelijk. Denk hierbij aan bloedonderzoek om kattenaids en leukemie uit te sluiten of een röntgenfoto om te kijken of er resten van afgebroken tanden of kiezen aanwezig zijn.
Behandeling
Omdat de aandoening meestal gepaard gaat met tandsteenvorming is een professionele gebitsreiniging vaak de eerste stap in de behandeling. Onder narcose wordt het gebit schoongemaakt, losse en aangetaste elementen worden verwijderd. Hierna wordt er pijnstiller, en indien nodig antibiotica, gegeven om de mondholte zoveel mogelijk tot rust te brengen. Tot slot moet de vorming van nieuw tandsteen zoveel mogelijk worden voorkomen door bijvoorbeeld tanden poetsen en/of een aangepast dieet.
Als de ontsteking niet gepaard gaat met tandsteen en blijft terugkomen, kan er medicatie gegeven worden, zoals cyclosporinen (Atopica®) of corticosteroïden. Bij onvoldoende effect van deze behandeling zal er overgegaan worden tot extractie van alle kiezen en/of tanden. Vooral bij katten met een verminderde weerstand kan dit succesvol zijn. Het lijkt erg drastisch maar een kat kan prima eten (ook harde brokjes!) zonder tanden.
Bij sommige katten zal zelfs de meest rigoureuze behandeling, het trekken van alle elementen, geen blijvende oplossing bieden. Deze katten krijgen de rest van hun leven medicatie. De klachten worden hierdoor onderdrukt en de kwaliteit van leven voor de kat verhoogd.
Prognose
De vooruitzichten bij deze aandoening zijn gereserveerd. Een deel van de katten zal niet reageren, waarschijnlijk ten gevolge van een onderliggende oorzaken. Er zijn middelen die het afweer systeem zouden kunnen stimuleren. De dierenarts kan u hierover meer vertellen.